W nocy są tam odczuwalne przymrozki. W ciągu dnia słońce świeci tak mocno, że można uszkodzić wzrok. Do tego zagrożeniem jest choroba wysokościowa. A mimo takich surowych warunków, miejsce to przyciąga jak magnes wielu turystów. Szczególnie tych pragnących przeżyć przygodę na „Dachu Świata”. Bo tak właśnie nazywany jest Pamir. To rozległy płaskowyż o łącznej powierzchni 100 tys. km2. Położony w Azji Centralnej. Na średniej wysokości ponad 4000 m n.p.m. W niniejszym tekście przyjrzymy się temu „nieziemskiemu” obszarowi z bliska, opisując najlepsze atrakcje i aktywności, które czekają na śmiałków. Jeśli do nich należysz i wolisz tego typu wycieczkę niż wylegiwanie się na plażach w ciepłych krajach, to z pewnością zainteresujesz się tym, co ma do zarefowania Pamir. Dowiesz się chociażby:
- Na jakie trudności napotkał słynny podróżnik Marco Polo podczas swojej wyprawy do Chin przez ten płaskowyż;
- Jak Ty dzisiaj dotrzesz do tego regionu i czy też będziesz zmagał się z podobnymi problemami w trakcie jego pokonywania (np. znanym traktem Pamir Highway);
- Jakie tajemnice skrywa Pamir i czym potrafi zaskoczyć odważnych wędrowców;
- Ile czasu spędzisz na tym odległym, słabo zaludnionym, wysokogórskim obszarze i co tam będziesz robił poza podziwianiem fantastycznych widoków (już w tym punkcie zdradzimy, że trekking to tylko jedna z propozycji);
- Jak się przygotujesz do wycieczki, czyli co musi znaleźć się w Twoim plecaku;
- Gdzie zatrzymasz się na nocleg. Guesthouse, namiot? A może jeden z polecanych przez nas hoteli w Tadżykistanie (większa część Pamiru obejmuje właśnie to azjatyckie państwo);
- W których grupowych wycieczkach z przewodnikiem powinieneś wziąć udział i jaki jest ich koszt.
Gdzie jest Pamir – położenie na mapie (lub globusie)
Chcąc odszukać ten górski region, trzeba odwiedzić Azję Środkową. I najlepiej przełączyć się na widok satelitarny. Wówczas ukaże się cała „potęga” Pamiru. Obszaru, na którym „spotykają się ze sobą” tak słynne południowe i ogromne, „wyrastające” 7000 m n.p.m., pasma górskie, jak: Karakorum, Hindukusz, Tien-szan czy Himalaje. Chociaż prawidłowo powinno się powiedzieć: rozchodzą z niego. Wszak jest to węzeł górski. Leżący głównie w Tadżykistanie (Górski Badachszan) – tylko jego skrajne obrzeża znajdują się w Afganistanie, Kirgistanie i Chinach).
O tym, jaką ma powierzchnię Pamir, wspomnieliśmy już na wstępie. W niniejszym tekście „będziemy kroczyć i jechać” jedną z najwyżej zbudowanych dróg, aby z otwartymi szeroko ustami spoglądać na rozległe doliny i monumentalne szczyty (szczególnie na ten najwyższy, czyli szczyt Ismaila Samaniego, znany jako Pik Stalina – mający 7495 m n.p.m.).
Komu serce zabije szybciej w owej krainie?
Każdemu, kto jest żądny przygód i mocnych wrażeń (adrenaliny przez wielkie A). Właśnie takiej osobie polecamy wycieczkę do Pamiru. Jesteś nią? Świetnie. Jeśli nie masz lęku wysokości i choć jeden raz pragniesz poczuć to, co Marco Polo, to przybywaj na ten płaskowyż. Obojętnie czy będziesz poruszał się na własnych nogach, rowerem czy jeepem – „miejscowe góry powitają Cię z otwartymi ramionami”, niczym olbrzymy z baśniowych opowieści.
Na tym jednym z najwyżej położonych obszarów na planecie Ziemia wyobraźnia nie zna granic. Czy będzie Ci płatać figla, czy faktycznie usłyszysz, że „Pamir do Ciebie przemawia, wskazując palcem”: „witaj podróżniku, witaj i przypatrz się, bo nigdzie indziej nie ujrzysz takich krajobrazów, od których zapiera dech w piersiach…, ale pamiętaj, że nie napotkasz tu żywego człowieka i będziesz zdany tylko na siebie”. Co do pierwszej części „owej wypowiedzi”, to faktycznie mało który region może konkurować z Pamirem. Ale czy drugi fragment nie jest czasem przesadą? Ano jest. Bo po drodze prędzej czy później natkniesz się na przedstawicieli pewnej cywilizacji – koczowników, pasterzy i mieszkańców osad rozlokowanych na całym obszarze („pośrodku niczego”). Kultywujących własne tradycyjne, porozumiewających się specyficznym dialektem.
Dlaczego Pamir to „Dach Świata”?
Już na wstępie mogłeś przeczytać, jakimi słowami określa się ten górski region. Nie są one przesadą. Wiesz przecież, że na tym najpotężniejszym węźle górskim zbiegają się łańcuchy górskie o wysokości przekraczającej 7000 m n.p.m.! A więc położenie (także to strategiczno-historyczne), układ terenu i wysokość – te elementy sprawiają, że Pamir jest „Dachem Świata”. Miejscem, gdzie jest unikalna fauna (koziorożce, śnieżne pantery, dzikie owce opisane przez Marco Polo) i flora (zarośla topolowo-wierzbowe, roślinność wysokogórska). Gdzie niemalże można dotknąć słońca, mimo że często wieje lodowaty i silny wiatr. Pamir – jak mawiają słusznie Chińczycy – to „punkt w połowie drogi pomiędzy niebem i ziemią”.
Wycieczka do Pamiru – kwestia bezpieczeństwa i aklimatyzacji
Zanim udasz się z nami na „Dach Świata”, warto, abyś zanotował, na co należy uważać w trakcie tak nietypowej wyprawy. A także jak się do niej przygotować – zarówno psychicznie, jak i fizycznie. Na Pamir Highway są odcinki o różnym poziomie trudności, ale bez względu na wybór trasy, zawsze musisz stopniowo, bez pośpiechu, przystosować swój organizm do dużych wysokości, gdzie zwartość tlenu w powietrzu jest wyraźnie niższa. Chodzi o proces aklimatyzacji. Bez niego nie wytworzy się system chroniący przed niedotlenieniem.
Gdy już przyzwyczaimy się do przebywania w tym górskim rejonie, raczej nie będziemy narażeni na jakiekolwiek poważne niebezpieczeństwo (nawet przy niezbyt stabilnej granicy z Afganistanem – w tzw. Korytarzu Wachańskim i blisko Kirgistanu, gdzie milicja i wojsko sprawdza przepustki). Choć wciąż musimy być świadomi zmiennej pogody oraz problemami związanymi z logistyką w najbardziej oddalonych miejscowościach. Gdyby jednak doszło do jakiegoś wypadku, opłaca się mieć wykupione ubezpieczenie KL/NW (koszt do kilkudziesięciu złotych za dzień) – nie będziesz wtedy tracił sporych pieniędzy na transport medyczny (ewakuację helikopterem).
Warto wiedzieć: W przypadku zorganizowanej wycieczki przewodnicy znają dobrze teren i potrafią udzielić pierwszej pomocy (są do tego odpowiednio przeszkoleni). Gdy wybierasz się w góry sam z danej bazy turystycznej, koniecznie zgłaszaj taką wyprawę na najbliższy posterunki milicji.
Podróż do Pamiru z Polski – najważniejsze etapy
Skoro temat bezpieczeństwa mamy już ogólnie wyjaśniony (no prawie, bo zostało jeszcze przygotowanie niezbędnych rzeczy do zabrania), to pora zaplanować po kolei naszą, a raczej Twoją podróż.
Jak najlepiej dotrzeć do Pamiru z Polski?
Są dwa sposoby. Pierwszy z nich do przejazd autem przez Białoruś, Moskwę i Kazachstan w kierunku Kirgistanu, a dalej na przełęcz Ak-Baital. Dawniej można by było skusić się na taką podróż, tym bardziej że każdy Polak mógł przekraczać granicę tego kraju bez wizy. Dzisiaj nadal może to robić, ale obecna sytuacja polityczna związana z Rosją, powoduje, że lepiej zdecydować się na inny wariant. A jest nim lot do Tadżykistanu z Warszawy (można też z innych miast, ale ta opcja jest najtańsza). Nie ma co prawda bezpośrednich połączeń (czeka Cię zazwyczaj jedna przesiadka w Turcji), ale ważne, że ostatecznie Liniami LOT po średnio 10 godzinach dostaniesz się prawie każdego miesiąca do Duszanbe. A więc do stolicy Tadżykistanu – stamtąd już każdym pojazdem można „zdobyć” Pamir. Koszt lotu? Około 2000 zł albo więcej (choć zdarza się, że są bilety za 1672 zł, znajdziesz je w tym miejscu).
Jakie dokumenty są wymagane w Pamirze?
Paszport oraz wiza. Jeśli chodzi o ten pierwszy dokument, to musi być on ważny minimum pół roku od daty planowanego wjazdu na teren Tadżykistanu. Równie ważny jest ten drugi papier. Nie mając wizy, możesz zapomnieć o pamirskiej przygodzie. Wyrobisz ją online na tej stronie, a zapłacisz jakieś 52 dolary. Ale okazuje się, że to nadal nie wszystkie obowiązkowe dokumenty… Jest jeszcze wymagane dodatkowe pozwolenie GBAO. Dzięki niemu będziesz przebywał na obszarze Pamiru, czyli w Górnobachszańskim Regionie Autonomicznym. Poza zaznaczeniem odpowiedniego okienka w formularzu wizowym, będziesz musiał jeszcze dopłacić 20 dolarów – tyle kosztuje bowiem tego typu pozwolenie.
Warto wiedzieć: Możesz jednak sporo zaoszczędzić, jeżeli o GBAO Permit postarasz się na miejscu w Duszanbe. Dostaniesz go od ręki w biurze o nazwie Office of Visas and Registration for Foreign Citizens (w skrócie OVIR). Wystarczy, że pojawisz się w nim osobiście i wyjmiesz z portfela 20 somoni (około 2 dolary w walucie Tadżykistanu).
Warunki pogodowe, czyli kiedy odwiedzić Pamir?
Wydaje się, że po zebraniu wszystkich ważnych dokumentów, bez żadnych problemów wkroczymy na obszar Pamiru. Lecz co z pogodą? Czy ona czasem nie będzie stanowić przeszkody? Tadżykistan leży na pograniczu dwóch stref klimatycznych – umiarkowanej na północy i podzwrotnikowej na południu. Spodziewaj się więc dużych wahań temperatur. Zima w Pamirze jest długa, surowa i bardzo chłodna (średnio -18°C, ale zdarza się, że nawet… -50°C – takie ekstremalne mrozy przy silnych wiatrach to jednak nic zaskakującego dla odpornych mieszkańców). Lato jest natomiast krótkie, a termometry wskazują wówczas do 20 stopni Celsjusza (w dolinach więcej). Roślinność jakoś przystosowała się do takich warunków i niskich opadów. Lecz Ty musisz przemyśleć, jaka pora okaże się najbardziej odpowiednia na wycieczkę.
Podpowiadamy: Trakt Pamirski otwarty jest przez cały rok. Nie oznacza to jednak, że jako początkujący turysta udasz się tutaj w okresie zimowym. Przybądź w lipcu albo sierpniu. Ewentualnie w maju lub we wrześniu. Wtedy nie będziesz narzekał na pogodę.
Pamir: Co zabrać i jak się przygotować?
Masz już zabukowany bilet na samolot o najlepszej porze roku i w danym miesiącu? Świetnie! Lecz wciąż nie wiesz, czego nie może zabraknąć w Twoim plecaku w trakcie wyprawy w wysokie góry. Szczególnie gdy postanowisz odkrywać Pamir w swoim własnym zakresie. Jeśli nie jesteś jeszcze doświadczony, to korzystaj z krótszych, częściej uczęszczanych szlaków i odcinków. Zawsze jednak miej przy sobie mapę i kompas do orientacji w terenie, a także zapas wody do picia (najlepiej w filtrowanych butelkach) i pożywienia. Równie ważna jest odzież termoaktywna, a więc ciepła i elastyczna kurtka (z kilkuwarstwowej tkaniny), bluza, solidne buty. A ponadto jakieś nakrycie głowy, okulary przeciwsłoneczne i krem w filtrem. Przydadzą się też tabletki na kłopoty żołądkowe, coś na ból oraz krople do oczu.
Praktyczna porada: Pamir to miejsce, gdzie mimo pustkowi, potrzebna jest… konkretna, dodatkowa suma pieniędzy. Będziesz przecież odwiedzać różne wioski i miasta. Zechcesz też przenocować w hotelu oraz kupić ciekawe pamiątki (wyroby rękodzielnicze itp.). Wypłać i wymień jak najwięcej pieniędzy w bankomacie w Duszanbe (w innych bankomatach może brakować lokalnej waluty). W większości miejsc będziesz płacił gotówką, ale niekoniecznie w dolarach.
Pamirska przygoda – nie tylko trekking
Czeka Cię wyprawa w nieznane, podczas której Twoje bagaże poniosą tadżyckie jaki i osły. Będziesz uprawiał trekking, mając na stopach odpowiednie obuwie, a w dłoniach trzymając kijki. To najbardziej popularna forma aktywności w Pamirze. Dzięki niej można na spokojnie podziwiać malowniczy, choć dziki krajobraz – góry, doliny, przełęcze, rwąca rzeki, szmaragdowe jeziora. Pamir to także „kraina tysiąca lodowców”, ze słynnym, najdłuższym, 70-kilometrowym Lodowcem Fedczenki na czele! Dlatego Twoim oczom ukażą się też tego rodzaju cuda. Owe piesze, grupowe wycieczki proponuje np. organizacja PAMIR. Ale ciekawą ofertę znajdziesz też na tej stronie.
A jednak trekking nie jest jedyną atrakcją w górach, jakiej możesz doświadczyć. Nadal będziesz korzystał z siły własnych nóg, ale jadąc na rowerze. Tak! Ta aktywność z biurem podróży też kosztuje niemałe pieniądze (16 dni – kilkanaście tysięcy złotych), ale warto się na nią zdecydować. Bo to wyjątkowa przygoda. Pokonasz, sapiąc i dysząc, kilkaset kilometrów odludnych terenów (m.in. Dolinę Bartang), mijając jednak po drodze niewielkie osady.
Warto wiedzieć: Rowerowa wycieczka organizowana na własną rękę też jest możliwa, ale nawet wtedy potrzebny będzie kierowca z autem, który będzie jechał za Tobą, udzielając w razie czego wsparcia technicznego. Należy też robić przerwy, bo rzadkie powietrze utrudnia oddychanie. Rower musi mieć solidną ramę i odpowiednio kontrolowane ciśnienie w oponach dętkowych (optymalnie powinno ono wynosić od 2,0 do 3,5 bara).
Jak długo „chodzić” po „Dachu Świata”?
Co prawda w nagłówku tego podrozdziału użyliśmy czasownika „chodzić”, ale to pytanie może dotyczyć każdego rodzaju aktywności na „Dachu Świata”. Odpowiadając: trekking może potrwać od kilku dni do kilku tygodni (w zależności od wyboru szlaku). Przejazd tylko autem: średnio 7 dni. Chcąc pokonać cały Trakt Pamirski (równe 1250 km) w spokojnym tempie, trzeba przeznaczyć nawet 30 dni.
Co warto zobaczyć w Pamirze – najciekawsze przystanki
Ktoś, kto nie lubi górskich wypraw, zapewne stwierdzi, że Pamir nie jest dla niego wymarzoną destynacją. Cóż – niełatwo przekonać taką osobę, że w tym regionie zobaczy nie tylko same góry. Postaramy się jednak to zrobić i tak opisać poniższe miejsca, że niezdecydowany człowiek zmieni zdanie i zapragnie uwiecznić je w obiektywie swojego aparatu. Oto, co m.in. pojawi się na drodze turysty, który wyruszy trasą Pamir Highway:
Jezioro Karakul
Najwyżej położone jezioro w Tadżykistanie (3900 m n.pm.). Znajdujące się dokładnie w północno-wschodniej części tego kraju. Bezodpływowe. Słone. Największe (o powierzchni 380 km2). Głębokie na 250 metrów. Wygląda, jakby było namalowane, ale jest prawdziwe. Ma spokojną taflę wody o intensywnie błękitnej barwie.
Rezerwat Zorkul i Tadżycki Park Narodowy
Na obszarze Pamiru są też rezerwaty przyrody. Nie możesz przegapić tego, czym może pochwalić się Rezerwat o nazwie Zorkul (lub Zorkol), położony na pograniczu południowego Tadżykistanu i północnego Afganistanu. W pobliżu łańcucha górskiego Hindukusz. Warto tu przybyć, aby na powierzchni 1600 km2 odkryć np. północną stronę, mającego powierzchnię około 40 km2, jeziora Zorkul (na wysokości 4126 m n.p.m.), z którego bezpośrednio wypływa rzeka Pamir. Na terenie tego, utworzonego w latach 70. XX wieku, rezerwatu, mimo niewielkiej roślinności, napotkasz owce i ptaki rudziki.
Udaj się także do otwartego dla turystów w 1992 roku, wpisanego na listę światowego dziedzictwa UNESCO, Tadżyckiego Parku Narodowego. Zajmuje on aż 18% całej powierzchni Tadżykistanu (2 661 674 ha). To tutaj polują śnieżne irbisy i biegają koziorożce syberyjskie. I jest tam On – potężny, wspomniany już przez nas, Lodowiec Fedczenki – najdłuższy lodowiec na świecie poza strefami polarnymi.
Kilka bajkowych dolin
Pamir to nie tylko pasmo gór. To również piękne doliny. Są nimi:
- Panj – dolina, którą swoją nazwę wzięła od rzeki (naturalnej granicy dzielącej Tadżykistan i Afganistan). Znajduje się tam wąska droga wśród stromych klifów, którą dotrzesz do różnych osad i miasta Chorog;
- Bartang – trudniej dostępna, na zachodzie Pamiru, w pobliżu Afganistanu, z unikalną dziką przyrodą. Ale właśnie tutaj organizowane są wyprawy trekkingowe;
- Wachan (Wakhan) – dolina, a raczej pas ziemi, zwany też Korytarzem Wachańskim. O długości prawie 300 km i szerokości kilkadziesiąt kilometrów. Widoki, które oferuje są tak niezwykłe, że niełatwo opisać je paroma słowami.
Ciche wioski i miasta
Jak już wyjaśniliśmy, Pamir to coś więcej niż bezkresne, dzikie pustkowia z cudami natury. W Pamirze żyją przecież pasterze oraz zwykli mieszkańcy. Gdzie? W takich wioskach i miastach, jak:
- Chorog – stolica Górskiego Badachszanu (autonomicznego obszaru Tadżykistanu, zajmującego ponad 1/3 powierzchni całego kraju). To w tym przyjaznym miasteczku jest główne centrum informacji turystycznej, a niedaleko jego granic osada Yamg, gdzie odkryjesz grobowiec sufickiego, tadżyckiego mędrca Mubaraka. W Chorog znajdziesz też gwarny targ ze świeżymi owocami, zajrzysz do ogrodu botanicznego i zjesz lokalne potrawy w restauracjach;
- Duszanbe – to z kolei stolica samego Tadżykistanu. Zarówno w samym mieście, jak i jego okolicach warto zobaczyć kilka miejsc. Polecamy m.in.: Twierdzę Hissar (znany, dobrze zachowany zabytek sprzed 3000 lat), Muzeum Narodowe, Rudaki Park (obszar z magicznymi ogrodami i fontanną oraz pomnikiem najważniejszego tadżyckiego pisarza – Rudakiego) oraz najstarszą herbaciarnię – Rohat Chaikhana;
- Aliczur – „brama do Pamiru”, małe, najzimniejsze miasto leżące w Korytarzu Wachańskim, na wysokości 4080 metrów. W nim poznasz, na czym polega miejscowe życie i kultura mieszkańców. Stojąc tu na moście przy bazarze „na końcu świata”, zrobisz się głodny i zapragniesz spróbować tradycyjnie wypiekanego chleba. A na koniec wykąpać się w leczniczych, gorących źródłach Bibi Fatima (tego rodzaju atrakcje są też w innych częściach Pamiru);
- Murgab – nie tyle miasto, co bardziej rozległa osada z glinianymi domami o płaskich dachach. Niektóre źródła podają, że to właśnie Murgab (Murgob) jest najwyżej położony, a nie Aliczur, mimo że zbudowany jest na wysokości 3612 m n.p.m.
Pamir Highway – dziurawa autostrada do nieba…
W naszym tekście na temat Pamiru ta nazwa padła już nieraz. M41, znana szerzej jako Pamir Highway, nie jest najwyżej położoną drogą na świecie (ten tytuł należy do Umling La w Indiach), ale i tak robi piorunujące wrażenie. Zbudowano ją między 1931 a 1934 rokiem (mimo że pewne odcinki powstały w XIX wieku), asfalt położono dopiero w 1970.
Większość jej odcinków znajduje się ponad 4000 metrów nad poziomem morza, a najwyższym punktem jest tam „Biała Klacz”, czyli przełęcz Ak Baital (4655 m n.p.m.). Szlak Pamirski ma długość około 1250 km i od dawien dawna był ważnym odcinkiem tzw. Jedwabnego Szlaku. Zaczyna się w Duszanbe, a kończy w mieście Osz w Kirgistanie (albo na odwrót).
Tłumacząc na język polski, otrzymujemy słowo autostrada. Ale owa droga wzdłuż 1125-kilometrowej rzeki Pandż (Panj) wcale tak nie wygląda. Nie wszędzie jest dziś porządnie utwardzona. Nawierzchnia jest w wielu miejscach żwirowa albo kamienista. Trzeba omijać liczne dziury. A mimo to nie brakuje chętnych turystów do przejechania się tym traktem, aby zachwycać się lokalną atmosferą, autentycznymi widokami i „przekroczyć bramę nieba”. Czym najlepiej? Wynajętym samochodem, a nawet autostopem, choć my proponujemy też wybór zorganizowanych i bezpieczniejszych, trwających od 5 do 10 dni, wycieczek objazdowych z profesjonalnym kierowcą. Miejscówkę w aucie zarezerwujesz, klikając tutaj.
Nocleg w Pamirze
Zapewne zastanawiasz się, gdzie będziesz spał podczas swojej eskapady. Będąc już na szlaku, musisz po prostu rozbić namiot (pod warunkiem, że pozwala na to odpowiednie ukształtowanie terenu). Zanim wyruszysz w góry i po powrocie z nich, możesz zabukować nocleg w jednym z hoteli (trzy najlepiej oceniane opisujemy poniżej).
W domu pasterskiej rodziny
Spanie w namiocie to bez wątpienia niezapomniana przygoda, ale i spore wyzwanie. Okazuje się przecież, że i latem temperatura powietrze nocą spada poniżej zera. Przyda się więc obowiązkowo mata oraz śpiwór. Jednak są też inne rozwiązania. Jakie? Gościna w prostym domu jednej z pasterskich, przyjaźnie nastawionych tadżyckich rodzin (odpoczynek na podłodze) albo spanie w guesthousie, w którym ze jedzenie i mycie się w lodowatej wodzie, zapłacisz 10 dolarów.
Trzy najlepsze hotele w Tadżykistanie
Zmęczony wielodniową wyprawą przez Pamir Highway, będziesz jednak marzył o noclegu na wygodnym łóżku. Jest to możliwe w niektórych miastach, np. w takich polecanych hotelach, jak:
HOTEL AYNI – zabukuj tutaj
Adres: Ayni Street 52/46, 734000 Duszanbe, Tadżykistan
Czterogwiazdkowy, mający znakomite opinie hotel w stolicy Tadżykistanu. W dobrej lokalizacji, bo w pobliżu sklepów i tylko 2 km od lotniska (jest opcja transferu lotniskowego) oraz 3 km od kolejki linowej. W cenie ponad 200 zł z jedną noc będziesz korzystał z różnych udogodnień. Na przykład z darmowego parkingu i tarasu, a także wspólnej kuchni. Na miejscu działa całodobowa recepcja, bar, bezpłatne Wi-Fi oraz wypożyczalnia rowerów. Zjesz bardzo smaczne śniadanie azjatyckie. Ale najważniejsze, że zakwaterujesz się w klimatyzowanym pokoju, gdzie jest telewizor z płaskim ekranem, sejf oraz prywatna łazienka z prysznicem, kapciami i zestawem kosmetyków.
Sunrise Apartments – zabukuj tutaj
Adres: Khusienzoda 36A 13 etazh, 734000 Duszanbe, Tadżykistan
Kolejny hotel w Duszanbe, ale trzygwiazdkowy. Wciąż jednak wysoko oceniany przez zagranicznych gości. Znajduje się nieco dalej lotniska niż powyżej opisany obiekt, ale możesz liczyć na szybki transport (dowóz do hotelu). W Sunrise Apartements chwalona jest restauracja i kuchnia z pełnym wyposażeniem. Nocując w tym hotelu, wykąpiesz się w wannie i wysuszysz włosy. Obejrzysz telewizję, mając do wyboru wiele kanałów satelitarnych. Wypożyczysz auto. A przede wszystkim zaśniesz na dużym łóżku, budząc się rano, aby zjeść obfite śniadanie. Za nocleg zapłacisz około 200 zł (w opcji ze zniżką).
Pamir Alibaba Hotel – zabukuj tutaj
Adres: Q. Imatsho 43, 736000 Khorog, Tadżykistan
Trzeci z hoteli, gdzie warto przenocować. Jednak już nie w Duszanbe, a w mieście Chorog. W spokojnej okolicy, poza centrum. Mający trzy gwiazdki, Pamir Alibaba Hotel (fajna nazwa, prawda?) oferuje bezpłatne usługi, np. darmowe wypożyczanie rowerów, zostawianie auta lub motocyklu na parkingu, granie w tenisa stołowego, Internet bezprzewodowy we wszystkich pomieszczeniach. W pokojach dostępna jest szafa, a w łazienkach kosmetyki. W hotelu znajdziesz też lodówkę i posiedzisz w ładnym ogrodzie, gdzie serwowane jest poranne śniadanie. Koszt pobytu? Tylko 189 zł.
Tajemnice Pamiru
Zbliżamy się do mety, czyli podsumowania naszego tekstu. Wcześniej jednak Pamir odkryje przed Tobą swoją magię, a może i strach… Marco Polo raczej nie miał z nimi spotkania podczas swojej wyprawy do Chin. Gdyby było inaczej, to szansa na jej powodzenie zmalałaby do zera. Dlaczego? O kogo chodzi? O duchy panie i panowie. Duchy!
Jest bowiem pewna, przekazywana z pokolenia na pokolenie, legenda. Głosi ona, że w górach Pamiru mieszkają upiory. Ich zadanie od zawsze to ochrona tego regionu przed intruzami z zewnątrz. Przy ognisku często starsze osoby opowiadają, że pewien myśliwy zabił śpiącego demona i uwolnił więzionych w jaskini ludzi, rozdając im narzędzia i jedzenie, a następnie pokazując, jak mają żyć, unikać złych duchów i odnosić się z szacunkiem do sąsiadów.
Od tamtego wydarzenia z legendy, każdy mieszkaniec Pamiru jest bardzo związany z naturą. Żyje bez pośpiechu. Rozstawia jurtę z przyjaciółmi z wioski. Częstuje przyjezdnych chlebem, cukierkami, mlekiem, masłem i czajem (tradycyjną, zieloną herbatą). I tłumaczy, że jak to zwierzę uniwersalne, bo nie tylko daje smaczne mięso i grubą wełnę, ale też może służyć jako wierzchowiec (szczególnie na większych wysokościach, tam, gdzie koń jest zbyt zmęczony…).
Nasza krótka opowieść o wyprawie Marco Polo
Był rok 1271, kiedy pewien włoski kupiec postanowił wyruszyć w swoją najważniejszą podróż w życiu. Na imię miał Marco, a nazywał się Polo. Jego celem było dotarcie do Chin i nawiązanie kontaktów handlowych. Jaką drogę wybrał, aby dojść do tego egzotycznego kraju? Oczywiście przez Pamir, krocząc Jedwabnym Szlakiem! Mimo młodego wieku (17 lat), udało mu się tego dokonać. W trakcie swej wędrówki głaskał owce i zapisywał zwyczaje napotykanych, prowadzących koczowniczy tryb życia, tubylców. Dzięki niemu Azja i Europa zaczęły wreszcie wymieniać ze sobą towary i dzielić się kulturą.
Czy jednak sama wyprawa była łatwa? Oj nie! Pamir dał się we znaki kupcom (z Marco podróżował jego ojciec i wuj). „Niby otworzył szeroko wrota, ale później przez kilka lat rzucał pod nogi kłody”. Panowały ekstremalne warunki. Noce były bardzo mroźne. Wiatr wiał niemiłosiernie. Atakowały też burze śnieżne. Polo nie miał takiego sprzętu, jaki jest dostępny obecnie. Nie był też doświadczonym wspinaczem (strome zbocza i wąskie przełęcze okazały się prawie do nie przejścia). Nic dziwnego, że aż kilka lat (dokładnie 4) zajęło mu dotarcie do Chin. O jego przygodach nakręcono niedawno serial.
Pamir – dlaczego nigdy nie zapomnisz tego miejsca?
Odległy. Odizolowany. Surowy. Dziki. Niezbyt zaludniony. Bez nowoczesnej infrastruktury. No i co z tego, skoro niezwykle fascynujący! Wyobraź sobie, że siedzisz w trzęsącym się, starym jeepie na „Dachu Świata”. Jako kierowca lub pasażer jedziesz po zbudowanej w latach 30. XX wieku drodze. Najwyżej położonej. Towarzyszy Ci strach? Nie. Widząc wielkie góry stworzone przez Matkę Naturę, a pomiędzy nimi garstkę malutkich, ale uśmiechniętych (mimo niełatwej codzienności) i machających Pamirczyków, czujesz spełnienie i wolność. Czy jest coś piękniejszego i bardziej pozostającego w pamięci?
Pamir – FAQ
Czy Pamir jest pięknym obszarem?
Jak najbardziej! Może pochwalić się wspaniałymi krajobrazami, mimo że początkowo wydaje się mało gościnnym regionem. Poza górami, ujrzysz barwne jeziora, lodowce i rzeki. A także pięknych duchowo ludzi.
Czym jest Pamir Highway?
To fragment dawnego Jedwabnego Szlaku. A współcześnie, to znaczy od XX wieku, trasa o nazwie M41. Druga co do wysokości, łącząca dwa kraje: Tadżykistan (miasto Duszanbe) i Kirgistan (miasto Osz). O długości 1250 km.
Dla kogo wycieczka do Pamiru?
Nie dla każdego turysty, aczkolwiek jest duża szansa, że będzie z niej zadowolony człowiek, który dopiero testuje własne możliwości, stawiając przed sobą nowe wyzwania. Z pewnością będzie natomiast zachwycony ten, kto szuka przygód w górach i chce obcować z odmienną kulturą oraz przyrodą.
Jaki jest najwyższy szczyt Pamiru?
Jest nim wznoszący się na 7495 m n.p.m. szczyt Ismaila Samaniego, nazwany tak na cześć perskiego władcy, założyciela słynnej dynastii. Jednak w 1933 roku, a następnie 1962 roku używano innych określeń. Najpierw był to Pik Stalina, później Szczyt Komunizmu. Nie wiemy, jak Wy, ale my zdecydowanie wolimy oryginalną, pierwszą nazwę.
Ile kosztuje podróż do Pamiru?
Sporo! Nie jest to wycieczka na każdą kieszeń. Sam bilet lotniczy to 2000 zł, ale chcąc skorzystać z profesjonalnie zorganizowanych wypraw trekkingowych i rowerowych przez agencje turystyczne, trzeba wydać nawet 13 tys. zł! Choć cena ta może być niższa – ma na nią wpływ czas wycieczki i transport na miejscu (autobus, auto terenowe).
Kto mieszka na terenie Pamiru?
Tadżycy oraz Kirgizi, czyli obywatele Tadżykistanu i Kirgistanu (wschodnie obszary Pamiru). Są też mniejszości etniczne, np. Uzbekowi i Rosjanie. Wszyscy są życzliwi i pomocni dla turystów.
Kogo można spotkać w Pamirze?
Nikogo… Oj nie. To zła odpowiedź! Podczas podróżowania drogą Pamir Highway spotkasz tubylców, ale jeszcze więcej będzie pasjonatów przygód, różnej narodowości, jadących czym się da! Rowerem, motocyklem, zdezelowanym busem…
Kiedy Marco Polo przeprawiał się przez Pamir?
W roku 1271. Wtedy wyruszył wraz ze swoim ojcem i wujem. Do Chin przybył po kilku latach. Tobie wycieczka na Dachu Świata zajmie mniej czasu.